Tư duy nhanh và chậm

Có bao giờ bạn tự hỏi con đường tư duy của bản thân mình được hình thành như thế nào không? Người suy nghĩ nhanh, đưa ra nhiều quyết định chớp nhoáng liệu có thành công hơn những người có tư duy chậm? Cuốn sách “Tư duy nhanh và chậm” của Daniel Kahneman sẽ cho bạn những gợi ý nho nhỏ để thấu hiểu chính suy nghĩ đang diễn ra trong bạn. 

Đây là cuốn sách được đánh giá là “kiệt tác” trong việc thay đổi hành vi của con người, nó đã dành được vô số giải thưởng danh giá, lọt vào Top 11 cuốn sách kinh doanh hấp dẫn nhất. Nằm trong danh sách bình chọn của tờ New York Times. Tại Việt Nam, Alpha Books đã mua bản quyền cuốn sách này; sách do Hương Lan và Xuân Thanh biên dịch; Nhà xuất bản Thế Giới ấn hành.

Tác giả Daniel Kahneman là giáo sư tâm lý học thuộc Đại học Princeton. Ông được coi là nhà tâm lí học vĩ đại, đã từng được trao giải Nobel kinh tế năm 2002. Những tri thức mà ông cung cấp cho bạn đọc vừa mang tính hàm lượng học thuật lớn, nhưng được diễn giải bằng phương pháp vui nhộn, dí dỏm, phù hợp với nhiều lứa tuổi độc giả. Nhất là đối với các bạn trẻ, cần kinh nghiệm và kiến thức để bước đi vững vàng hơn trên hành trình khám phá thế giới, thì đây là cuốn sách thật sự hữu ích đối với các bạn.

“Tư duy nhanh và chậm” được tác giả Daniel Kahneman chia làm hai phần riêng biệt, gồm hai hệ thống tư duy. Hệ thống một: còn gọi là cơ chế nghĩ nhanh, tự động, thường xuyên được sử dụng, cảm tính, rập khuôn và tiềm thức. Hệ thống 2, còn gọi là cơ chế nghĩ chậm, đòi hỏi phải nỗ lực, ít được sử dụng, dùng logic có tính toán và ý thức. 

Theo hệ thống một: đánh giá mọi vật theo ấn tượng ban đầu? Hành động theo cảm xúc nhất thời của bạn trong lúc ấy? Cách suy nghĩ này có thể khái quát lại bằng một câu nói dân gian rất hay nói: Trông mặt mà bắt hình dong. Hay theo hệ thống hai, bạn thuộc kiểu người suy nghĩ rất thận trọng, đưa ra quyết định sau khi đã phân tích số liệu, đánh giá một vật dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau. Cách tư duy nào lợi ích nhất?

Chắc hẳn đa số mọi người sẽ hi vọng là mình thuộc hệ thống hai. Vì dù sao dạng suy nghĩ theo hệ thống thứ hai cũng có lợi hơn trong cuộc sống. Nhất là khi bạn buộc phải đưa ra một quyết định quan trọng nào đó. Nhưng một thông tin đáng buồn là, đa số con người chúng ta tư duy theo hệ thống một. Nghĩa là chúng ta suy nghĩ rất nhanh. Đây là kết quả nghiên cứu nhiều năm của tác giả cùng những cộng sự của mình.

Nguyên nhân của kết quả này bắt nguồn từ đời sống tổ tiên chúng ta. Quá trình tiến hóa đã buộc con người chúng ta phải suy nghĩ cấp tốc. Khi đối mặt với loài thú dữ, người tiền sử phải quyết định ngay lập tức việc cần làm. Nó sẽ giúp họ tránh khỏi cái chết. Trong tình huống săn mồi cùng nhịp độ nhanh thì buổi săn bắn cũng buộc con người hành động nhanh hơn. Kết quả chọn lọc tự nhiên đó ảnh hưởng đến con người hiện đại. 

Nội dung cuốn sách tập trung chỉ ra những khuyết điểm của lối suy nghĩ này. Chúng ta vẫn nghĩ rằng con người vốn đầy lý trí, quyết định có suy tính cẩn thận, nhưng Kahneman và Tversky (đồng sự của tác giả) đã chứng minh trong cuộc sống hàng ngày và cả đời sống kinh tế, chúng ta thường quyết định một cách thiếu nhất quán, cảm tính và đầy chủ quan. Thậm chí, Kahneman chứng minh rằng chúng ta tệ hơn những gì chúng ta tưởng: Đó là chúng ta ngộ nhận những gì chúng ta không biết. Trong ngành kinh doanh, tài chính, một quyết định ẩu của giám đốc khiến nhiều doanh nghiệp thua lỗ. Hậu quả nhẹ thì mất một phần tiền bạc, bất động sản và lợi ích. Lớn hơn có thể khiến cho doanh nghiệp phá sản,... 

“Tư duy nhanh và chậm” được đúc kết kinh nghiệm từ vô số trường hợp những thất bại của các doanh nghiệp, các nhà đầu tư, kinh doanh tài chính… Từ đó bạn đọc sẽ bình tâm hơn trước những quyết định của mình. Tư duy nhanh để nắm bắt cơ hội là điều ai cũng muốn, nhưng đôi khi chậm lại để nhìn nhận món hời này có thật sự đáng giá như lớp ngoài hào nhoáng của nó không? Quyết định nằm ở chính thái độ sống của bạn. 

Yến Nhi